Aralık 19, 2021
Toprak Nedir?
Toprak; tüm canlılara ev sahipliği yapan, hayatımızı sürdürebilmemiz için ihtiyaç duyduğumuz besinleri cömertlikle bizlere sunan yeryüzünün en önemli parçasıdır. Toprak, biz canlılara yaşam alanı sunmanın yanında, bitkilerin ihtiyaç duyduğu tüm besin ve mineralleri de içermektedir.
Peki Toprak Nasıl Oluşur?
Toprak, bulunduğu ana kayanın bir parçasıyken zamanla kimyasal ve fiziksel çözünmeler yoluyla ufalanıp parçalanmıştır. Böylece birbirinden ayrışmaktadır. Bu ayrışma anında oluşan kaya parçalarının içerisine birçok organik madde karışmaktadır. Bunun sonucunda toprak oluşmaktadır. Şunu belirtmekte fayda var ki, toprağın oluşum süreci hiçbir zaman son bulmaz. Hatta, ince bir toprak oluşumu için yaklaşık 1000 yıllık bir zaman gerektiğini söyleyebiliriz. Toprak, bitkilerin beslenmesi için gereken kaynakların deposudur.
Toprağın üzerindeki ölü bitkiler ve canlılar, zaman içerisinde fosilleşerek gübre görevi görür. Bu organik maddeler toprak için son derece faydalıdır ve toprağı zenginleştirir. Böylece toprağın verimliliği artar.
Toprak Çeşitleri Nelerdir?
Coğrafyamız üzerinde pek çok çeşit toprak bulunmaktadır. Bu toprak çeşitleri başlıca;
⦁ Taşlı topraklar
⦁ Kumlu topraklar
⦁ Tınlı topraklar
⦁ Killi topraklar
⦁ Marnlı topraklar
⦁ Humuslu topraklar
⦁ Kireçli topraklar olarak çeşitlenmektedir.
Taşlı topraklar; içeriğinde %80 oranında taş barındırır. Kalan kısmı ise topraktır. Kolay havalandırılırlar. Su tutma kapasiteleri ve besin değerleri bakımından yetersizdirler.
Kumlu topraklar; içeriğinde %80 oranında kum barındırır. Çok yaygın görülen toprak türlerindendir. İşlenmeleri kolaydır ve sus tutmadıkları için bolca sulama gerektirir. Ancak bu durum, topraktaki besinin yıkanarak kaybolmasına neden olabilmektedir. Besin bakımından noksandır ve genellikle asitli topraklardır. Bu toprak türü, su ile birleştiğinde çamurlaşma meydana gelir.
Tınlı topraklar; içeriğinde yarıdan fazla miktarda kum ve % 30 ile 50 aralığında kil barındırır. İşlenmesi oldukça kolay olduğundan tarım için elverişli bir toprak türüdür.
Killi topraklar; içeriğinin yarıdan fazla miktarını kil oluşturur. Toprağın içerisindeki su tutma düzeyi yüksektir. Dolayısıyla geç tava gelmektedir. Tava gelmeden işlendiğinde toprak tekstürü zarar görebilir. Ağır bir toprak türüdür. Bu nedenle işlenmesi zordur. Kurak dönemlerde toprak, katı bir hal alır.
Kireçli Topraklar; işlemesi en zor toprak tiplerinden biridir. İçerisinde bol miktarda kil, kireç, taş, humus ve kum bulunur. Kalın bir tabakaya sahip olan kireçli toprağın yapısı su geçirgendir. Ekim için uygun bir toprak çeşidi değildir. Çünkü, kuru olan yapısı yoğun miktarda gübrelemeyi ve sulamayı gerektirmektedir.
Humuslu Topraklar; içerisinde ana kayanın tortu ve minerallerini barındırmanın yanı sıra, üzerinde yetiştirilen bitkilerin dal ve kök kısımlarını da barındırır. Bu toprak türü, çok yüksek bir su tutma kapasitesine sahiptir. İçerisinde yoğun miktarda organik madde barındıran humuslu topraklar,bitkilerin büyümesi ve verimli meyve sebze verebilmesi için ihtiyaç duydukları tüm vitamin ve mineralleri sağlar. Koyu bir renge sahip olan humuslu topraklar “kara toprak” olarak da bilinir. İçerisinde kireç barındırmayan humuslu toprak, kıraç bir toprak çeşidi değildir. En önemli özelliği, her çeşit bitki için elverişli bir ortam sunması ve kolay işlenebilir olmasıdır.
Türkiye’de Bulunan Toprak Çeşitleri Nelerdir?
Ülkemiz, toprak çeşitliliği bakımından en zengin ülkelerden birisidir. Bunun ana nedenleri ise:
⦁ Ülkemizdeki iklim çeşitliliğinin fazla olması
⦁ Ülkemizde kısa mesafeler arasında yeryüzü şekillerinin oldukça çabuk değişmesi iklim çeşitliliğine sebep olur.
⦁ Yeryüzü şekillerinin değişkenlik göstermesi, arazinin eğimini etkilemesinden dolayı topoğrafya şartlarına bağlı şekilde toprak çeşitliliği artmaktadır.
Türkiye’de Görülen Toprak Tipleri ise 3 Başlıkta Toplanır:
1- Zonal topraklar: İklimin ve bitki örtüsünün oluşturduğu toprak türüne verilen isimdir. “Terli topraklar” olarak da bilinir. Zonal toprak tipinde, mevcut olan toprağın bütün horizonlarına rastlanılmaktadır.
2- İntrazonal topraklar: Ana kayaç ve topoğrafya koşullarının oluşturduğu toprak tipidir.
3- Azonal topraklar: Dış etkenler tarafından taşınarak meydana gelen topraklardır. Bu toprak tipinde, horizonlara rastlanmamaktadır.
En Verimli Toprak Tipi Hangisidir?
En verimli toprak türü, çernezyom topraklarıdır. Orta Kuşağın yarı nemli olan bölgelerinde uzun boylu çayırların altında meydana gelen topraktır. “Kara toprak” olarak da bilinmektedir. Organik madde açısından son derece zengindir. Çernezyom toprakları Dünya’nın en verimli tarım toprağı olarak bilinmektedir. Tarım için elverişlidir.
Türkiye’nin En Verimli Toprağı Nerededir?
Çernezyom toprak(kara toprak) ülkemizde Erzurum-Kars platosunda yaygın olarak bulunmaktadır.
Çernezyom Toprak Nasıl Oluşur?
Kara toprak, kışların çok soğuk ve yazların yeterince sıcak olmadığı bölgelerde oluşmaktadır. Toprağın üzerine düşen yaprak, böcek ve diğer organik maddelerin çürüyebileceği bir sıcaklık oluşmadığından direkt olarak toprak üzerinde asılı kalmasıyla, son derece zengin olan çernezyom toprak oluşur.